Wcześniaki Urodzone w 29 i 30 Tygodniu Ciąży

Każdego roku w Polsce rodzi się około 300 tysięcy dzieci. Ponad 24 tysiące z nich to wcześniaki, czyli noworodki, które przyszły na świat przed ukończeniem 37 tygodni (żródło).

Wielu rodziców jest przerażonych gdy słyszą termin “wcześniactwo” i większość z nich nie zdaje sobie sprawy z różnic jakie istnieją między rokowaniem dla tych dzieci w zależności od stopnia wcześniactwa. 

W tym artykule skupię się na wcześniakach urodzonych w 29-tym i 30-tym tygodniu ciąży. By uzmysłowić wam obszerność tego tematu chcę podkreślić, że neonatolodzy zwykle podejmują się ratowania życia u dzieci już urodzony w 23-cim tygodniu ciąży, a optymalny czas trwania ciąży wynosi 39-40 tygodni. 

Opiszę poniżej jak wyglądają wcześniaki (29-30 tygodni), i jakie schorzenia je dotykają. Podam wam dostępne statystyki i przedstawię ogólne informacje na temat pewnych schorzeń i powikłań okresu noworodkowego. Jednakże, po dokładniejsze informacje na temat poszczególnych jednostek chorobowych odsyłam was do moich oddzielnych artykułów albo mojej książki (“Babies Born Early”), która na razie jest dostępna tylko w języku angielskim. 

Wygląd i wymiary ciała dzieci urodzonych w 29-ym i 30-ym tygodniu ciąży

Jednym z pierwszych pytań jakie otrzymuję po przyjęciu dziecka na oddział jest: ile waży nasze dziecko. Poniżej podaję tabelkę średnich pomiarów ciała u dzieci urodzonych przedwcześnie i dla porównania także dla dzieci urodzonych w 40-ym tygodniu ciąży, a więc w terminie.

Proszę zauważyć, że pomiary dla chłopców i dziewczynek są podane w oddzielnych tabelach, bo się różnią od siebie. Chłopcy są zwykle więksi przy urodzeniu i ważą więcej. Inną dodatkową ciekawostką jest to, że zwykle dla każdej matki, kolejne dzieci ważą trochę więcej niż ich poprzednie dziecko. Wynika to z uwarunkowań hormonalnych, które są bardziej optymalne dla rozwoju płodu w następujących po sobie ciążach.

Tabela 1: Pomiary ciała u chłopców w zależności od stopnia ich wcześniactwa. Wyniki są podane dla 29-go, 30-go, 40-go tygodnia ciąży.

Tabela 2: Pomiary ciała u dziewczynek w zależności od stopnia ich wcześniactwa. Wyniki są podane dla 29-go, 30-go, 40-go tygodnia ciąży.

Jako rodzice, powinniście się nie tylko pytać o wagę, wzrost i obwód główki ale także jak się te pomiary mają do zakresu tak zwanych dwóch odchyleń standardowych od średniej. Dzieci które odbiegają od tak wyznaczonej normy pomiarowej mają tendencję do częstszego występowania pewnych problemów zdrowotnych.

Wskaźniki umieralności dzieci urodzonych w 29 i 30-tym tygodniu ciąży

Czy moje dziecko przeżyje? – Jest to pierwsze pytanie jakie zawsze słyszę od rodziców po przyjęciu ich dziecka-wcześniaka na oddział noworodkowy. W omawianej tu grupie wcześniaków, przeważająca ich część przeżyje. W zależności od źródła, w krajach rozwiniętych 95% do 98% takich dzieci przeżyje i zostanie wypisana do domu (żródło). 

NIe mam dostępnej statystyki odnośnie Polski, ale przypuszczam, że ten wskaźnik w Polsce jest podobny. Rolą waszą jako rodziców jest zadać odpowiednie pytanie lekarzom leczącym wasze dziecko. Każde dziecko jest inne i rokowanie dla niego może być nieco lepsze albo gorsze od średnich statystycznych w zależności od dodatkowych czynników. 

Bardzo niski wynik w skali Apgar przy urodzeniu, potrzeba zastosowania masażu serca po urodzeniu i ciężka sepsa u matki w trakcie porodu mogą pogorszyć rokowanie dla dziecka. 

Z drugiej strony, idealna waga urodzeniowa, dziecko oddychające regularnie wymagające tylko niewielkiej ilości tlenu i matka planująca karmić piersią to czynniki polepszające rokowanie w stosunku do średniej. 

Starajcie się zawsze prowadzić regularny dialog z lekarzem prowadzącym by otrzymać informację dostosowaną do sytuacji waszego dziecka. 

Schorzenia i powikłania u wcześniaków

Wszystkie schorzenia dotykające wcześniaki można podzielić na dwie kategorie. Pierwsza to dolegliwości wynikające z niedojrzałości, i spotyka się je u wielu wcześniaków niezależnie od stopnia wcześniactwa. 

Druga grupa schorzeń to powikłania wcześniactwa lub leczenia szpitalnego. Te przypadłości pojawiają się rzadziej, i niektórych z nich można uniknąć lub zmniejszyć częstotliwość występowania poprzez staranną opiekę neonatologiczną. Dywagacje na temat co oznacza “dobra opieka neonatologiczna” wybiegają poza zakres niniejszego artykułu. 

Schorzenia wynikające z niedojrzałości dziecka

Zaburzenia regulacji temperatury ciała

Jak wiemy, normalna temperatura ciała człowieka wynosi około 36.6 stopni Celsiusza. Praktycznie wszystkie wcześniaki urodzone w 29 i 30-tym tygodniu ciąży nie będą w stanie utrzymać takiej temperatury bez pomocy. Wynika to z niedojrzałości ich skóry, niskiej masy ciała, cienkiej tkanki tłuszczowej pod skórą, i niedojrzałości hormonalnej i układu neurologicznego. 

Obniżona temperatura ciała może doprowadzić do bezdechów, arytmii serca i nawet śmierci dziecka, więc nie możemy na to pozwolić. By zapewnić stałą temperaturę ciała dziecka, umieszczamy je w inkubatorach albo pod lampami ogrzewającymi. Inkubatory zwane też cieplarkami są lepszym rozwiązaniem bo zapewniają też stałą wilgotność powietrza zapobiegając parowaniu wody przez skórę dziecka i ich odwodnieniu. 

Jak długo dziecko będzie musiało pozostać w inkubatorze? Zwykle możemy wyjąć dziecko z inkubatora do łóżeczka między 34-tym a 36-tym tygodniem wieku postkoncepcyjnego i kiedy dziecko będzie ważyć co najmniej 1.6 kg. 

Tutaj też należy znowu podkreślić, że każde dziecko jest inne, i nie należy panikować jeśli dziecko ma 37 tygodni wieku postkoncepcyjnego, waży dwa kilogramy i nadal jest w inkubatorze. 

Zespół zaburzeń oddychania wcześniaków

Zespół zaburzeń oddychania wcześniaków (RDS) pojawia się u nich na skutek anatomicznej, funkcjonalnej i chemicznej niedojrzałości płuc. 

Niedojrzałość anatomiczna – niższa liczba pęcherzyków płucnych i oskrzelików w porównaniu z dziećmi donoszonymi.

Niedojrzałość chemiczna – obniżona ilość substancji zwanej Surfaktantem, która w normalnych warunkach wyścieła pęcherzyki płucne od wewnątrz, zapobiega ich zapadaniu i zapewnia prawidłową wymianę gazów (tlenu i dwutlenku węgla) w płucach. 

Niedojrzałość funkcjonalna – osłabione mięśnie odpowiedzialne za oddychanie i niedojrzałość ośrodków oddechowych w mózgu doprowadzają do występowania bezdechów wcześniaczych.

Wśród dzieci urodzonych w 29-tym i 30-tym tygodniu ciąży, częstość występowania tej choroby wynosi 50%-60%.

Wiele dzieci z zespołem zaburzeń oddechowych u wcześniaka będzie wymagało leczenia tlenem podawanym przy użyciu kaniuli, aparatu CPAP, albo respiratora. W cięższych przypadkach podajemy też Surfaktant. 

Surfaktant jest to substancja chemiczna (białkowo-lipidowa) jakiej wcześniakom brakuje, i podajemy go bezpośrednio do tchawicy i płuc przez rurkę oddechową umieszczoną w tchawicy dziecka. 

Większość noworodków przechodzi RDS dość szybko, po jednym tygodniu są w stanie oddychać samodzielnie bez respiratora. Jednakże około 20-30%% dzieci będzie wymagało wspomagania kaniulą do-nosową albo aparatem CPAP przez trochę dłuższy czas. 

Ogólnie można powiedzieć, że rokowanie co do wyleczenia z RDS jest bardzo dobre. U niewielkiej liczby dzieci może dojść do dwóch powikłań: 

• Przewlekła choroba płuc (Dysplazja Oskrzelowo-Płucna = BPD)
• Odma opłucnowa

Dysplazja oskrzelowo-płucna jest opisana poniżej. Odma opłucnowa to ostre powikłanie, które zwykle pojawia się nagle i może zagrażać życiu dziecka. Wystąpienie odmy zwiększa też niestety przyszłe ryzyko wystąpienia krwawień wewnątrzczaszkowych i niepomyślnego rozwoju psycho-ruchowego dziecka. 

W odmie opłucnowej dochodzi do przedostania się powietrza do jamy opłucnowej. Jama opłucnowa to worek otaczający płuco i przylegający do klatki piersiowej od wewnątrz. Powietrze dostaje się do worka opłucnowego na skutek pęknięcia części płuca. Powietrze w worku opłucnowym będzie uciskać na płuco i upośledzać efektywne oddychanie i wymianę gazową a nawet upośledzać pracę serca. 

Odma jest wyleczalna, ale jest bardzo groźnym powikłaniem u noworodków. Rokowanie w odmie opłucnowej będzie zależało od szybkiego rozpoznania, skuteczności leczenia i zaawansowania odmy.  

Żółtaczka noworodków

Żółtaczka to przypadłość dotykająca prawie wszystkie noworodki. Jednakże, u wcześniaków może częściej wymagać leczenia niż u dzieci donoszonych. Napisałem wiele artykułów na ten temat, więc polecam by je przeczytać w całości. Tutaj znajdziecie jeden z nich.

Chcę podreślić, że przynajmniej 50% dzieci urodzonych w wieku 29 albo 30 tygodni ciąży będzie wymagało fototerapii do leczenia żółtaczki, i na pewno wszystkie takie dzieci będą musiały mieć oznaczany poziom bilirubiny. Bilirubina to związek chemiczny powstający jako produkt uboczny przy rozpadzie krwinek czerwonych; przy podwyższonych poziomach może przechodzić do skóry i powodować jej zażółcenie, stąd termin żółtaczka. 

W pierwszych tygodniach życia należy badać stopień żółtaczki by nie przegapić wskazań do jej leczenia i zapobiec zagrożeniom dla dziecka spowodowanych przez toksyczne poziomy bilirubiny. 

Bezdech wcześniaków

Bezdechy wcześniacze są bardzo częstą przypadłością u wcześniaków urodzonych w 29-tym i 30-tym tygodniu ciąży – ponad 50% noworodków będzie je miało. 

Dziecko cierpi na bezdech jeśli obserwuje się u niego przerwy w oddychaniu, które trwają 15-20 sekund lub krócej jeśli towarzyszą im spadki tętna lub poziomu tlenu (saturacji tlenowej na monitorach przy łóżku dziecka). 

Aby rozpoznać bezdech wcześniaczy, lekarze muszą rozważyć inne przyczyny występowania bezdechów takie jak zakażenia, niedokrwistość, krwawienie wewnątrzczaszkowe czy refluks żołądkowo-przełykowy. 

Istnieją dwie fizjologiczne przyczyny bezdechów u wcześniaków. Pierwsza to niedojrzałość ośrodków oddechowych w mózgu. Druga, to odmienna anatomia dróg oddechowych u wcześniaków doprowadzająca do ich zapadania i niedrożności. 

Leczenie bezdechów wcześniaczych zależy od wielu czynników. Czasami będziemy tylko je obserwować, w wielu przypadkach wdrożymy leczenie Kofeiną, i niekiedy będziemy musieli zastosować terapię oddechową przy użyciu kaniuli do-nosowej, aparatu CPAP lub nawet respiratora. 

Kofeina może być podana doustnie albo dożylnie. Pijecie kawę by być pobudzonym i mieć więcej energii. To samo się dzieje u dzieci. Dzieci po otrzymaniu Kofeiny oddychają częściej i bardziej regularnie. 

Prognoza co do wyleczenia z bezdechów wcześniaczych jest bardzo dobra. Wszystkie dzieci wyrastają z tego problemu. Zwykle po ukończeniu 34-36 tygodni wieku postkoncepcyjnego, bezdech wcześniaczy znika.

Jeśli ta przypadłość nadal się utrzymuje u dzieci w wieku 37 tygodni, należy wykluczyć inne przyczyny które mogą powodować takie objawy. Niektóre z nich wymieniłem powyżej. 

Problemy z karmieniem doustnym

Żadne dziecko urodzone w 29-tym i 30-tym tygodniu ciąży nie będzie w stanie zjeść całej wymaganej dla niego ilości mleka przy użyciu butelki lub z piersi. Wynika to z ich niedojrzałości i braku koordynacji odruchów ssania, połykania i oddychania.

Wcześniaki urodzone w tym okresie będą miały te odruchy, ale będą one słabo wykształcone, i dzieci nie będą ich w stanie koordynować. Często też, nie będą miały wystarczającej siły mięśni potrzebnych do wyssania pokarmu z butelki lub piersi. 

Jeśli byśmy przymusili takie nie gotowe do karmienia noworodki by jadły z butelki lub z piersi, to możemy doprowadzić w najlepszym przypadku do ich niedożywienia, a w najgorszym razie do zachłyśnięcia, zapalanie płuc i nawet zgonu. 

W pierwszych dniach po urodzeniu, gdy dziecko ma zaburzenia oddechowe, oddycha bardzo szybko, i także z tego powodu karmienie doustne jest bardzo niebezpieczne bo grozi zachłyśnięciem. 

Na początku wielu dzieciom podajemy płyny dożylne ze wszystkimi potrzebnymi do życia składnikami. Potem, wprowadzamy stopniowo żywienia przy użyciu rurki czy sondy do-żołądkowej. Najzdrowszym pokarmem dla dziecka jest mleko jego matki. Jeśli matka nie dostarczy mleka, można użyć mleko z banku mleka od dawczyń. 

Najmniej polecaną formą żywienia wcześniaków są mieszanki mleczne. W mojej ocenie, mleko ludzkie powinno być jedyną formą żywienia wcześniaków bo istnieją liczne dowody na to, że zapobiega wielu powikłaniom i wpływa bardzo pozytywnie na przyszły rozwój psycho-ruchowy dziecka. 

Koordynacja odruchów ssania, połykania i oddychania pojawia się u wcześniaków około 32-34 tygodnia wieku postkoncepcyjnego. Na początku będzie słabo wykształcona i będzie polepszać się z upływem czasu i treningiem. 

W tym czasie pielęgniarki zaczną wprowadzać karmienie butelką lub na piersi. Będzie to zawsze długi proces. Jednemu dziecku może zająć 2 tygodnie by się nauczyć i w pełni przestawić na pierś lub butelkę, a innemu 4-6 tygodni. Każde dziecko jest inne. Nie istnieje lek na to by ten proces przyspieszyć. 

Jeśli dziecko osiągnie wiek 38-40 tygodni wieku postkoncepcyjnego i nadal wymaga karmienia przez sondę, należy przeanalizować czy istnieją inne czynniki niż tylko wcześniactwo opóźniające osiągnięcie pełnego doustnego karmienia.  

Powikłania u wcześniaków w trakcie pobytu w szpitalu

Zakażenia, Infekcje albo sepsa

Zakażenia są bardzo niebepbezpiecznym schorzeniem u wcześniaków bo mogą prowadzić do konsekwencji na resztę życia (zapalenie opon mózgowych czy zakażenie wirusem opryszczki) a nawet do zgonu dziecka. Zakażenie występujące we krwi ze znacznymi objawami ogólnymi nazywa się sepsą. 

Ogólnie, zakażenia rozdziela się na dwie kategorie ze względu na czas kiedy się pojawią. Wczesne, to te które się zdiagnozuje w pierwszych 72 godzinach po urodzeniu (niektórzy eksperci uważają że powinno być 7 dni), i późne, wszystkie pozostałe. 

Infekcje mogą być powodowane przez różnorodne organizmy, głownie bakterie, wirusy i grzyby. Wiele czynników które powodują zwiększone występowanie infekcji, możemy kontrolować jako lekarze i rodziny chorych. 

Infekcje wczesne będą częściowo zależne od przebiegu ciąży, zdrowia matki, jej historii szczepionkowej, czasu od pęknięcia wód płodowych, i czy była prawidłowo leczona antybiotykami gdy były do tego takie wskazania. 

Czynniki która mogą wpływać na zmniejszenie występowania późnych zakażeń to: 

• Historia szczepień u matki, rodzin i personelu szpitalnego
• Unikanie kontaktu z noworodkiem jeśli się ma jakiekolwiek objawy infekcji u siebie
• Mycie rąk przed i po każdym kontakcie z dzieckiem
• Wyłączne karmienie mlekiem matki albo z banku mleka
• Aseptyczne techniki przy jakichkolwiek zabiegach zakładania cewników dożylnych

Na zachodzie statystyki dotyczące infekcji u chorych z poszczególnymi zachorowaniami, po operacjach jak i dotyczące szpitala są często udostępniane do wiadomości publicznej. W Polsce niestety, takie informacje pozostają “brudnymi sekretami”

Z literatury zebranej z oddziałow noworodkowych w USA wynika, że zachorowalność na infekcje wczesne u dzieci z wagą urodzeniową poniżej 1.5 kg wynosi 1.5%. 

Jeśli chodzi o infekcje późne, to ten wskaźnik w populacji dzieci urodzonych w 29-tym i 30-tym tygodniu ciąży wynosi 2%-5%. Z osobistych rozmów z lekarzami w kraju, obawiam się, że wskaźniki infekcji w tych grupach noworodkowych w Polsce są znacznie wyższe. 

Infekcje noworodkowe są bardzo obszernym tematem, i należałoby opisać też ich diagnostykę i leczenie, ale poświęcę temu tematowi cały oddzielny artykuł. 

Przewlekła choroba płuc  lub dysplazja oskrzelowo-płucna (BPD)

Istnieją kontrowersje wśród neonatologów jak zdefiniować dysplazję oskrzelowo-płucną i czy jest to jednolita jednostka chorobowa. Dla celów diagnostycznych i naukowych większość lekarzy posługuje się jedną z poniższych definicji. 

1. BPD diagnozujemy gdy noworodek wymaga podawania dodatkowej ilości tlenu w momencie osiągnięcia 36 tygodni wieku postkoncepcyjnego.
2. BPD diagnozujemy, jeśli wcześniak wymaga podawania tlenu w wieku 30 dni od urodzenia

Występowanie dysplazji oskrzelowo-płucnej jest proporcjonalne do stopnia wcześniactwa u dziecka. Większość przypadków BPD jest diagnozowana u dzieci urodzonych przed 28-ym tygodniem ciąży. Ale, dzieci urodzone w 29-tym i 30-tym tygodniach też ją mogą mieć. 

W literaturze zachodniej wskaźnik występowania BPD dla tej populacji wynosi około 5%.

Inne czynniki niż wcześniactwo które wpływają na występowanie dysplazji oskrzelowo-płucnej to: 

• zakażenia
• wystąpienie powikłania w postaci odmy opłucnowej
• ilość czasu spędzona na respiratorze
• czynniki genetyczne
• odżywianie
• niedobory witaminowe

Rokowanie co do przewlekłej choroby płuc u dzieci w opisywanej tu grupie wcześniaków jest zwykle bardzo dobre. Z czasem, wszystkie niemowlaki powinny być w stanie oddychać bez potrzeby podawania dodatkowego tlenu. 

Leczenie polega na wspomaganiu dzieci tlenem lub aparatem CPAP, podawaniu witamin i nacisku na prawidłowe odżywianie noworodka. To ostatnie jest najważniejsze. Rzadko będzie potrzeba podawania leków wziewnych, moczopędnych lub sterydów.

Martwicze zapalenia jelit (NEC – Necrotic Enterocolitis)

Martwicze zapalenie jelit to groźna choroba układu trawiennego. Zwykle wiąże się z wystąpieniem zakażenia, obrzękiem i martwicą ściany jelita i czasami nawet perforacją (perforacja = rozerwanie albo pęknięcie) jelit. U pacjentów dotkniętych tym schorzeniem mogą się pojawić następujące objawy: nietolerancja pokarmu, krew w stolcu, powiększenie obwodu brzucha, wymioty, bezdechy, i zapaść krążeniowo-oddechowa. 

Najlepszą metodą na zmniejszenie ryzyka wystąpienia NEC jest podawanie do karmienia wyłącznie mleka matki lub mleka kobiecego z banku mleka, oraz zapobieganie wszelkim zakażeniom. 

Leczenie martwiczego zapalenia jelit polega na zaprzestaniu karmienia na 7-14 dni, leczeniu antybiotykami i płynami dożylnymi. W cięższych przypadkach może zaistnieć potrzeba założenia drenu do jamy brzusznej lub operacji polegającej na usunięciu martwych jelit. 

Perforacja jelit prawie zawsze będzie wskazaniem do leczenia operacyjnego, i rokowanie w takich przypadkach jest bardzo niepewne. W zależności od ciężkości i wieku ciążowego, możemy nie być w stanie uratować do 50% noworodków. 

Martwicze zapalenie jelit w opisywanej tutaj grupie wcześniaków występuje u około 5%-7% dzieci. 

Krwawienia śródmózgowe (IVH – Intra-ventricular Hemorrhage)

Krwawienie dokomorowe  w mózgu u wcześniaków występuje częściej u dzieci z wyższym stopniem wcześniactwa. Lekarze i blogerzy używają też innych określeń dla tej przypadłości; są to “krwawienie wewnątrzczaszkowe” i “krwawienie śródmózgowe”. 

Nie zawsze jest to prawidłowe. W skrócie można powiedzieć, że każde krwawienie dokomorowe jest krwawieniem wewnątrzczaszkowym. Ale, nie każde krwawienie wewnątrzczaszkowe jest krwawieniem dokomorowym.

Komory mózgowe to przestrzenie w mózgu bez tkanki nerwowej wypełnione płynem mózgowo-rdzeniowym. U wcześniaków czasami dochodzi do krwawienia w otoczce komory, niekiedy krwawienie może się rozprzestrzenić do wewnątrz komory albo nawet do miąższu tkanek nerwowych na zewnątrz komory. 

W zależności od dokładnej anatomii takiego krwawienia, dzielimy je na cztery kategorie. Stadia 1 i 2 są uważane za łagodniejsze postacie, i stadia 3-4 ciężkie. W piśmiennictwie zagranicznym podaje się że wśród dzieci urodzonych w 29-tym i 30-tym tygodniu ciąży, u nie więcej niż 5-7% pojawiają się ciężkie stadia krwawień dokomorowych (stopień 3 i 4). 

Materiał opublikowany na bazie statystyki z Poznańskiej Kliniki Uniwersyteckiej podaje konkretne liczby dla polskich noworodków. Z ich artykułu wynika, że aż u 16% noworodków urodzonych w 29-tym i 30-tym tygodniu ciąży stwierdzono takie same krwawienia dokomorowe (stopień 3 i 4). 

Dlaczego martwi mnie tak wielka liczba krwawień dokomorowych u wcześniaków w Polsce? Posiadamy wiele danych mówiących, że występowanie cięższych form tych krwawień idzie w parze z większą ilością późniejszych problemów psycho-ruchowych wśród dzieci. 

Jak diagnozujemy i leczymy krwawienia dokomorowe? 

Większość neonatologów zleca badania USG główki dziecka przed upływem pierwszego tygodnia życia i powtarza je przed wypisem do domu. Większość krwawień dokomorowych pojawia się w ciągu pierwszych siedmiu dni po porodzie. 

Jeśli stwierdzimy krwawienie to regularnie powtarzamy badania USG by obserwować jego ustąpienie lub ewolucję w wodogłowie. Wodogłowie może wymagać leczenia operacyjnego w trakcie pobytu dziecka na oddziale neonatologicznym lub póżniej, po wypisie. 

Retinopatia wcześniacza (ROP – Retinopathy of Prematurity)

Retinopatia wcześniacza to choroba oczu która pojawia się na skutek nieprawidłowego rozwoju naczyń krwionośnych w siatkówce oka. Jak i w innych powikłaniach, jest to choroba dotykająca częściej wcześniaki które urodziły się przed 28-ym tygodniem ciąży. Ale, u opisywanej tu populacji też może się pojawić. Retinopatia jest jedną z głównych przyczyn zaburzeń wzroku wieku dziecięcego, i w ciężkich przypadkach może doprowadzić nawet do ślepoty.

Istnieje 5 poziomów zaawansowania tej choroby. Postaci łagodne to stadia 1 i 2. Stadia 3-5 to choroba bardziej zaawansowana. Statystki podają że w naszej populacji, którą tu opisuję, 5% dzieci będzie miało ROP, i tylko u 1% pojawią się stadia bardziej zaawansowane (poziom 3 lub wyżej). 

Wszystkie oddziały noworodkowe będą miały specjalne programy rozpoznawania i leczenia retinopatii. 

Większość lekarzy postępuje według zaleceń które wymagają żeby noworodki które urodziły się z wagą urodzeniową poniżej 1.5 kg albo w wieku ciążowym poniżej 32 tygodni były badane w kierunku retinopatii. 

Wczesne stadia ROP często nie pogarszają się i nie wymagają żadnego leczenia poza regularną obserwacją. Jeśli retinopatia postępuje, bardziej zaawansowane stadia mogą być leczone lekiem wstrzykniętym bezpośrednio do oka, lub operacyjnie przy użyciu laserów. 

Kiedy dzieci urodzone w 29 i 30 tygodniu ciąży mogą wyjść do domu?

Wszystkie wcześniaki, które urodzą się w 29-tym albo 30-tym tygodniu ciąży bedą wymagały hospitalizacji na oddziale noworodkowym. Nie będzie żadnych wyjątków, chyba że oceniony wiek ciążowy był nieprawdziwy. Natury nie oszukamy, i te dzieci będą wymagały wspomożenia przez pewien czas zanim ich organizm nie dojrzeje na tyle by można je było wypisać do domu. 

Większość rodziców zadaje mi 3 pytania zaraz po urodzeniu wcześniaka:

• Płeć i waga?
• Czy będzie żyło?
• Kiedy wyjdzie do domu?

Moja odpowiedź na to ostatnie pytanie zawsze jest taka sama. Ważniejsze jest koncentrowanie się na typie problemów i powikłań jakie każde dziecko ma i na dojrzałości organów dziecka do bezpiecznego życia w domu z rodzicami. Co przez to rozumiem? 

Jest kilka bardzo ważnych kryteriów jakie każdy noworodek musi spełnić zanim go wypiszę do domu: 

• Dziecko potrafi jeść przy użyciu butelki albo na piersi wystarczającą ilość pokarmu bez zachłystywania się
• Niemowlak przybiera regularnie na wadze
• Noworodek potrafi utrzymać prawidłową temperaturę ciała w łóżeczku gdy jest normalnie ubrany i okryty 
• Dziecko nie potrzebuje tlenu do oddychania
• Dziecko nie ma periodycznych bezdechów lub nieregularności rytmu  serca
• Wszelkie powikłania zostały wyleczone albo są stabilne i będą mogły być leczone dalej w opiece ambulatoryjnej
• Rodzice potrafią zapewnić odpowiednią opiekę a przede wszystkim są w stanie efektywnie nakarmić swoje dziecko

Większość dzieci urodzonych w 29-tym i 30-tym tygodniu ciąży osiągnie te warunki około 36-tego tygodnia wieku postkoncepcyjnego. 

Dokładne statystyki wykazują, że dzieci urodzone w 29-tym tygodniu ciąży wymagają średnio 49 dni w szpitalu, a te urodzone w 30-tym tygodniu potrzebują 40 dni. 

Oczywiście, każde dziecko jest inne i bedą odchylenia od tych średnich zarówno w dół jak i w górę. Tutaj znajdziesz mój szczegółowy artykuł na temat wypisu wcześniaka do domu.

Rozwój wcześniaków urodzonych w 29 i 30 tygodniu ciąży

Pytania dotyczące rozwoju wcześniaków są niezmiernie ważne dla rodzin tych dzieci. Rodzice zadają je bardzo często, z obawy że ich dzieci będą miały kłopoty w dzieciństwie i swoim przyszłym dorosłym życiu. 

Pamiętajmy, że dzieci które tu opisuję urodziły się o 10 do 11 tygodni za wcześnie. Wszystkie ich organy były niedojrzałe, i takie dzieci nie byłyby w stanie przeżyć bez pomocy lekarskiej. 

Wszystkie zachorowania i komplikacje wieku noworodkowego mogą i prawdopodobnie będą miały wpływ na ich przyszły rozwój. 

Statystyki podają, że około 70% dzieci urodzonych tak wcześnie będzie miało lżejsze powikłania wieku noworodkowego (lżejsze powikłania to: krwawienie dokomorowe 1 i 2-go stopnia, martwicze zapalenie jelit 1-go stopnia, zaburzenia oddychania, żółtaczka wymagająca leczenia, niedociśnienie wymagające leczenia). 

Z kolei, u 14%-23% dzieci (29 i 30 tygodni ciąży) leczonych na oddziale noworodkowym zdiagnozujemy tak zwane ciężkie powikłania (ciężkie powikłania to: przewlekłe nadciśnienie płucne, krwotok dokomorowk 3 lub 4-tego stopnia, encefalopatia z niedotlenienia, martwicze zapalenia jelit 2 i 3-go stopnia oraz dysplazja oskrzelowo-płucna). 

W badaniach na populacjach wcześniaków na zachodzie, w grupie dzieci urodzonych od 28 do 32 tygodnia ciąży, stwierdzono, że 5.8% dzieci miało średnio ciężkie lub ciężkie upośledzenie umysłowe. Z kolei, jeśli chodzi o średnio ciężkie lub ciężkie upośledzenie rozwoju ruchowego, to stwierdzono je u 6.3% dzieci. 

Gdy przeprowadzono badania w kierunku dziecięcego porażenia mózgowego, to stwierdzono je u 4.2% dzieci z wagą urodzeniową w przedziale 1 kg – 1.5 kg. Większość dzieci urodzonych w 29-tym i 30-tym tygodniu ciąży będzie należało do tej grupy wagowej. 

Co do problemów psychologicznych, to badacze przeprowadzili statystyczną analizę na 3366 wcześniakach (średni urodzeniowy tydzień ciąży był 28) i stwierdzili dwa do trzech razy większe ryzyko występowania zespołów autystycznych i choroby ADHD (żródło).

Pamiętajcie, że każdy pacjent jest inny, i nie można ślepo przekładać nawet najlepiej przeprowadzonych badań na indywidualny przypadek waszego dziecka. Zawsze po przeczytaniu artykułów na moich stronach porozmawiajcie z lekarzami prowadzącymi wasze dziecko. 

Większość podanych tutaj danych numerycznych pochodzi z artykułów opublikowanych za granicą. NIestety, nie dysponujemy szczegółowymi danymi dotyczącymi zachorowalności i przyszłego rozwoju opartymi na polskich noworodkach. Albo ich nie ma, albo polska neonatologia nie chce być w pełni transparentna w tym temacie (wyjątek stanowi umieralność dzieci – znajdziecie je na stronach GUS-u). 

Zachęcam przyszłych ministrów zdrowia, konsultantów poprawy jakości opieki zdrowotnej, i może pana Owsiaka do wywarcia presji na polskich neonatologach by taką powszechną bazę danych stworzyć i udostępnić społeczeństwu. Chętnie bym w tym pomógł!

Podsumowanie: 

Dzieci rodzące się w 29-tym i 30—tym tygodniu ciąży mają bardzo dobrą szansę na przeżycie (ponad 90%). Wszystkie zostaną przyjęte na oddziały noworodkowe w celu leczenia. W trakcie tego czasu najczęściej pojawiające się problemy to: zaburzenia oddychania, problemy z karmieniem, bezdechy i żółtaczka. Inne komplikacje też mogą się pojawić ale będą one występować dużo rzadziej. 

Po wyjściu ze szpitala, wcześniaki mają znacznie większe ryzyko wystąpienia zaburzeń w rozwoju psycho-ruchowym niż dzieci donoszone. 

Jeśli urodziło się wam dziecko przedwcześnie, bardzo polecam by przeczytać dwa poniższe artykuły, zwłaszcza ten o metodach leczenia, które używamy na oddziałach noworodkowych.